دانشجوی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه کابل بودم که با کتاب راه دشوار آزادی آشنا شدم. این کتاب که به قلم خود ماندلا است، توسط خانم مهوش غلامی به فارسی ترجمه شده و از سوی انتشارات اطلاعات در ایران به چاپ رسیده بود. پس از خواندن فصل اول آن متوجه شدم که با یک اثر عظیم تاریخی، سیاسی و ادبی روبرو هستم و بلافاصله شروع کردم به یادداشت برداری. این کتاب با وسواس و دقت فراوان نوشته شده، اما مانند بسیاری از زندگی‌نامه‌های شخصیت‌های بزرگ دنیا، از ماندلا بت‌واره و انسانِ‌مقدس نساخته است؛ بلکه تلاش صورت گرفته با امانت‌داری، زندگیِ یک انسان عادی سیاه‌پوست در افریقای‌جنوبی را به تصویر بکشد که از یک چوپان‌ بچه‌ی روستایی تبدیل به مبارز عصیان‌گر و رهبر می‌شود. در این مسیر دچار اشتباه و تنگ‌نظری می‌شود، به قول خودش جوانی بوده که کم دانشی خود را با ستیزه‌جویی جبران می‌کرده؛ اما از اشتباه‌های خود به زودی پند می‌گیرد و گام‌به‌گام با زمان، از درون دچار تحول می‌شود. این تحول را به بیرون انتقال می‌دهد و چنان اثر عمیق و ماندگار از خود برجای می‌گذارد که تاریخ مبارزات عدالت‌خواهانه را به دو قسمتِ قبل از ماندلا و بعد از ماندلا تقسیم می‌کند.